حمید میرزاده - استاد دانشگاه صنعتی امیرکبیر
ضریب نفوذ و کیفیت اینترنت ازجمله شاخص‌های کلیدی توسعه‌یافتگی کشورها به شمار می‌رود. بر اساس آمار منتشرشده در وب‌سایت جهانی Speedtest، میانگین سرعت اینترنت موبایل در بازه زمانی سومین ماه سال ۲۰۲۴ تا سومین ماه سال ۲۰۲۵ میلادی در ایران، ۵۲.۷۹ مگابیت بر ثانیه و میانه سرعت اینترنت ثابت در همین بازه زمانی ۱۷.۴۶ مگابیت بر ثانیه بوده است. ایران در رده‌بندی جهانی سرعت اینترنت موبایل، در جایگاه ۶۸ از میان ۱۰۲ کشور قرارگرفته و در بخش اینترنت ثابت، در رتبه ۱۴۰ از میان ۱۵۴ کشور جهان جای دارد.
مقایسه، این وضعیت با کشورهای منطقه‌ای همچون امارات، قطر، بحرین، کویت و عربستان و همچنین کشورهایی چون سنگاپور، بلغارستان، ایرلند، فرانسه، ایالات‌متحده آمریکا، شیلی، کره جنوبی، برزیل، هنگ‌کنگ، سوئیس، دانمارک و چین، در میان ۱۰ کشور نخست جهان ازنظر سرعت اینترنت (ثابت و سیار) قرار دارند. بر اساس اعلام وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات در دولت روحانی، صد درصد شهروندان شهری و ۹۸.۵ درصد از ساکنان روستایی کشور به اینترنت دسترسی داشتند.
همچنین طبق گزارش پاییزی سال ۱۴۰۳ سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی، تعداد مشترکان اینترنت سیار به بیش از ۱۵۹ میلیون و مشترکان اینترنت ثابت به ۱۱ میلیون نفر رسیده است. باوجوداین ضریب نفوذ بالا که یک نقطه قوت است، واقعیت آن است که سرعت اینترنت در ایران همچنان در زمره پایین در سطح جهانی قرار دارد.
کندی اینترنت در کشور، حاصل مجموعه‌ای از عوامل ساختاری و بیرونی ازجمله ضعف زیرساخت‌ها، تحریم‌های بین‌المللی، وجود فیلترینگ چندلایه، حملات سایبری و سیاست‌گذاری‌های شورای عالی فضای مجازی و مشکل مزمن تقابل سنت با مدرنیته است. این چالش‌ها پیامدهای منفی قابل‌توجهی برای بخش‌های اقتصادی، تجاری، بانکی، آموزشی، پژوهشی، فرهنگی و حتی ارتباطات بین‌المللی به همراه داشته‌اند. برای درک بهتر اثرات این کندی، فرض کنیم روزانه دست‌کم ۱۰ میلیون کاربر ایرانی، صرفاً ۲ دقیقه از زمان خود را در بارگذاری یا بارگیری فایل‌ها از دست بدهند؛ در این صورت، حدود ۳۸ سال از عمر مفید این افراد در هرروز به هدر می‌رود! این تنها نمونه‌ای از ابعاد اتلاف منابع انسانی و زمانی در کشور است.
با توجه به تحولات شتابان جهانی در حوزه هوش مصنوعی و نیاز فزاینده به زیرساخت‌های ارتباطی پرسرعت، شایسته است که سیاست‌گذاران، در کنار مسائل فرهنگی و اجتماعی، به ارتقاء کیفی اینترنت نیز توجه ویژه داشته باشند. احترام به‌وقت و منابع مردم، ایجاب می‌کند که در چنین عصری، بهبود کیفیت و سرعت اینترنت در دستور کار جدی قرار گیرد.