مسعد سلیتی-کنشگر سیاسی
مذاکرات غیرمستقیم ایران و آمریکا، که از اوایل سال 2025 در عمان و رم با میانجی‌گری طرف‌های ثالث از سر گرفته شده، بار دیگر امیدها و تردیدها را در میان ایرانیان برانگیخته است. این گفت‌وگوها، که بر کاهش تحریم‌ها در ازای تعهدات هسته‌ای متمرکز است، در سایه فشارهای داخلی و خارجی در مسیری پرچالش پیش می‌رود. در این میان، بنیامین نتانیاهو، به‌عنوان بازیگری کلیدی، سایه‌ای سنگین بر میز مذاکره افکنده است. او با لابی‌گری در واشینگتن، تهدیدات نظامی و فضاسازی رسانه‌ای، تلاش می‌کند هر گونه توافق میان تهران و واشینگتن را به حاشیه ببرد. برای شهروندان ایرانی، که زیر فشار تحریم‌ها و تنش‌های منطقه‌ای روزگار می‌گذرانند، فهم نقش نتانیاهو در این معادله نه تنها یک ضرورت دیپلماتیک، بلکه گامی برای مطالبه‌گری آگاهانه در تعیین سرنوشت کشور است.
مذاکرات کنونی، که عباس عراقچی آن را «جدی اما محتاطانه» توصیف کرده، بر احیای بخشی از برجام یا توافقی محدود متمرکز است. ایران بر لغو تحریم‌های اقتصادی و حفظ حقوق هسته‌ای خود تأکید دارد، در حالی که آمریکا در پرونده هسته ای محدودیت‌های سخت‌گیرانه‌تر بر برنامه موشکی و فعالیت‌های منطقه‌ای ایران را خواستار است. گزارش‌های اخیر حاکی از پیشرفت‌هایی در این گفت‌وگوها، به‌ویژه در زمینه نظارت بر غنی‌سازی اورانیوم، است. با این حال، اختلافات کلیدی، از جمله سقف غنی‌سازی و برنامه موشکی، همچنان مذاکرات را دشوار کرده است.
فشارهای داخلی در ایران، از مخالفت برخی جریان‌ها با مذاکره تا انتظارات بالای جامعه برای بهبود معیشت، بر پیچیدگی این فرایند افزوده است. اما بزرگ‌ترین مانع خارجی، شخص نتانیاهو است که از حاشیه‌نشینی در این مذاکرات نگران است و خود را در برابر سیاست خارجی مستقل دونالد ترامپ، که به دنبال توافقی با ایران است، «دست‌بسته» مانده است. این نگرانی، نتانیاهو را به سمت اقدامات تهاجمی‌تر سوق داده است.
نتانیاهو از طریق تماس‌های مکرر با مقامات آمریکایی، اقدامات امنیتی اسرائیل و حتی تبلیغات عمومی، فشارهای زیادی برای عدم تسلیم شدن در برابر خواسته‌های ایران وارد می‌کند. این فشارها مخصوصاً زمانی مؤثرتر می‌شوند که آمریکا نیازمند همراهی اسرائیل در منطقه است.
نتانیاهو، اقدامات ایران در منطقه از جمله حمایت از حزب‌الله، حوثی‌ها و گروه‌های مقاومت – را به عنوان یک تهدید وجودی مطرح می‌کنند. این رویکرد باعث می‌شود آمریکا در مذاکرات با ایران، مسائل منطقه‌ای را به عنوان بخشی اجتناب‌ناپذیر از توافق لحاظ کند، که البته این امر با مقاومت ایران همراه است.
نتانیاهو از رسانه‌های بین‌المللی و شبکه‌های اجتماعی برای تضعیف اعتبار ایران در صحنه مذاکره استفاده می‌کند. ادعاهای مکرر او نسبت به برنامه‌های اتمی نظامی ایران، یا فعالیت‌های موشکی کشورمان، سبک مذاکره آمریکا و دیگر غربی‌ها را تغییر می‌دهد.
حضور بنیامین نتانیاهو در صحنه مذاکرات ایران و آمریکا، یکی از متغیرهای مهم و پیچیده در معادله دیپلماتیک فعلی است. اگرچه او به صورت مستقیم در میز مذاکره حضور ندارد، اما تأثیرش از طریق فشارهای سیاسی، رسانه‌ای و امنیتی قابل انکار نیست. سیاستمداران ایرانی باید این عامل را در محاسبات خود جدی بگیرند و در کنار دفاع از منافع ملی، با شفافیت شهروندان ایرانی را از جریان مذاکره آگاه کنند و با مشارکت آنها در گفت‌وگوهای سازنده، این اطمینان را حاصل کنند که صدای‌شان در تعیین سرنوشت کشور شنیده می‌شود.
منبع: دیپلماسی ایرانی