محمد شعبانی در تشریح ماموریت صنعت بیمه در قبال حوادث گفت: تعاریف و مفاهیم در صنعت بیمه چنان جابه جا شده که بسیاری نمی دانند بیمه دقیقا چه می کند؟ ماجرای بیمه انتقال مسئولیت یا انتقال عوارض خسارت به فرد دیگری است که معمولا شخصیتی حقوقی یا همان بیمه است.
وی افزود: بیمه باید در لحظه حادثه جایگزین حادثه دیده شود و آثار حادثه را از لحاظ مالی جبران کند به نحوی که صاحب مال به وضعیت یک لحظه قبل از حادثه برگردد. این ها از جمله تعاریف بنیادین صنعت بیمه است.
شعبانی با اشاره به محدودیت های بیمه در پرداخت خسارت حوادث اضافه کرد: مساله جایی پیچیدگی پیدا می کند که ابتدا باید قرارداد بیمه ای وجود داشته باشد. باید پوشش های بیمه ای مشمول حادثه رخ داده باشد و حادثه جزو پوشش های رخ داده در متن قرارداد بیمه باشد. باید صاحب مال در آغاز قرارداد بیمه نشان بدهد که این کالا ها وجود دارند و ارزش آن ها چقدر است؟
وی اظهار داشت: در میانه قرارداد بیمه باید مراقبت های استاندارد انجام گرفته باشد. در این صورت اگر حادثه ای رخ بدهد و خارج از اراده صاحب مال باشد، شرکت بیمه به میدان می آید و آن خسارت را جبران می کند. این کلیتی است که وجود دارد و ما در هر کیسی باید این روند را چک کنیم. آیا روند منطقی بیمه شدن، بازدید های اولیه و مراقبت ها رخ داده اند یا نه؟
این کارشناس بیمه ضمن یادآوری پیچیدگی حادثه انفجار در بندر شهید رجایی، گفت: در مورد بندر شهید رجایی سوال این است که آیا صاحب مال مراقبت های لازم را انجام داده است یا نه؟ اگر ایمنی به شکل استاندارد خود در این بندر رعایت شده و خسارت ناشی از حادثه است، بیمه باید پاسخگو باشد و خسارت را جبران کند. ولی اگر مراقبت ها انجام نشده باشد، بیمه مسئولیت پرداخت خسارت را نخواهد داشت.
وی متذکر شد: یکی از موارد مورد بحث این است که محموله های خطرناک یا مواد شیمیایی در بندر کجا قرار گرفته بود؟ اگر جانمایی مواد حساس در محل درستی نبوده نمی توانیم بگوییم جبران خسارت انفجار بر عهده شرکت بیمه است.
شعبانی در این رابطه افزود: کسی که در پمپ بنزین سیگار بکشد یا ماده ای آتش را را نزدیک تنور نانوایی بگذارد مقصر حادثه است. در چنین حوادثی به لحاظ حقوقی و فردی حادثه عمدی یا شبه عمدی ارزیابی می شود زیرا مراقبت لازم انجام نشده است.
این پژوهشگر صنعت بیمه تصریح کرد: این موضوع در شرح بیمه نامه ها آمده است که اگر مراقبت های لازم انجام نشود شرکت بیمه خود را تبرئه خواهد کرد زیرا این خسارت ناشی از حادثه نیست و با رفتار غیر استاندارد ایجاد شده است پس جبران ان بر عهده حادثه دیده است.
وی گفت: به لحاظ بنیادین اگر شرکت های بیمه خسارت ها را به راحتی جبران کنند و درباره مراقبت حساسیت نشان ندهند، عده ای به راحتی اموال خود را در معرض حادثه قرار می دهند و به حفظ و نگهداری مال اهمیت نمی دهند، زیرا به راحتی پول اش را از بیمه می گیرند. اگر این روحیه بر جامعه حاکم شود خسارت ها بیشتر می شود و اقتصاد کشور نابود خواهد شد.
شعبانی در تعریف مفهوم نفع بیمه ای گفت: از این رو اندیشمندان بیمه موضوع نفع بیمه ای را به عنوان یکی از اصول بیمه مطرح کرده اند. نفع بیمه ای یعنی فردی که بیمه نامه می خرد از بقای شی سود می برد و در زمان حادثه و خسارت زیان می بیند. کسی که زیان می بیند حادثه ایجاد نمی کند. وی در ادامه افزود: بیمه کالا و دارایی ها، زیر بنایی و ریشه ای است. در مورد بندر شهید رجایی کارشناسی می تواند اظهار نظر کند که از منطقه حادثه دیده بازدید داشته است. معمولا در مورد سازمان بنادر، صاحبان کالا، گمرک و بیمه بازدید اولیه از لحاظ اچ اس دی وجود دارد و در گزارش ها اشاره هایی به وضعیت ایمنی می شود. بازرسین وزارت کار نیز گزارش هایی ثبت می کنند. اگر محل را قبل از حادثه دیده باشند در گزارش های خود رعایت شدن یا نشدن ایمنی را ذکر می کنند. شعبانی اضافه کرد: در مورد محموله های سوخته در بندر شهید رجایی نیز اگر ایمنی، مراقبت ها و استاندارد های لازم انجام شده، اگر بیمه نامه داشتند و مراقبت های لازم را انجام داده اند و کالا در ابتدا به رویت بیمه گذار رسیده، پس امروز مستحق گرفتن خسارت هستند. اگر یکی از این مراحل انجام نشده باشد، شرکت بیمه به راحتی خسارت را نمی پردازد. این کارشناس صنعت بیمه با اشاره به دلایل وقوع حادثه بندر شهید رجایی اعلام کرد: گمان رایج بر این است که در این بندر در توزیع و چیدمان کالا ها به نکات ایمنی توجه نشده است. به لحاظ مهندسی برای کانتینری که حامل بار شیمیایی است حاشیه ای در نظر گرفته می شود و تمام این محموله ها را یک جا جمع نمی کنند. رعایت اصول اچ اس دی در این بندر مشخص نیست. محمد شعبانی در پایان سخنانش گفت: به احتمال زیاد ایمنی رعایت نشده است. اگر تمام مواد قابل اشتعال در بندر شهید رجائی یک جا دپو شده باشد، شرکت بیمه پرداخت خسارت را نخواهد پذیرفت. این کار در اصول بیمه تجمع خطر است. در بیمه توزیع خطر وجود دارد. مدیران ریسک می گویند باید خطر را پخش کرد. تخم مرغ فروش عاقل تمام تخم مرغ هایش را در یک سبد نمی گذارد.