محمدمهدی سید ناصری-پژوهشگر
اسرائیل حملات نظامی خود را «عملیات امنیتی» می‌نامد و ایران، پاسخ‌های موشکی و پهپادی خود را به‌عنوان «دفاع مشروع» معرفی می‌کند، اما حقوق بین‌الملل بر واقعیات میدانی استوار است، نه بر بازی‌های زبانی سیاست‌مداران. کنوانسیون‌های ژنو ۱۹۴۹ میلادی و پروتکل‌های الحاقی، به همراه تفسیر کمیته بین‌المللی صلیب سرخ، وضعیت مخاصمه مسلحانه را به‌وضوح تعریف می‌کنند: درگیری مسلحانه میان دولت‌ها یا میان یک دولت و گروه‌های مسلح سازمان‌یافته، به‌شرط تداوم خصومت و آسیب‌پذیری غیرنظامیان. زمانی که نیروهای مسلح درگیر نبرد می‌شوند، حقوق بشردوستانه بین‌المللی بر رفتار آنان حاکم است. اصول بنیادین این رژیم حقوقی ـ از جمله اصل تفکیک (Distinction)، تناسب (Proportionality) و ضرورت نظامی (Military Necessity) ـ تأکید می‌کنند که غیرنظامیان نباید به‌طور مستقیم هدف قرار گیرند و هرگونه حمله باید متناسب با هدف نظامی باشد. اگرچه اسرائیل در سال ۲۰۰۵ میلادی از غزه عقب‌نشینی کرد، اما کنترل کامل مرزها، حریم هوایی و آب‌های ساحلی، به‌وضوح مصداق «اشغال مؤثر» (Effective Occupation) است. محاصره مستمر از سال ۲۰۰۷ میلادی تاکنون، جریان حیاتی غذا، دارو، سوخت و مصالح ساختمانی را مختل کرده، زیرساخت‌های مدنی را نابود ساخته و غزه را به یکی از بزرگ‌ترین بحران‌های بشری معاصر بدل کرده است. بیشترین آسیب، متوجه غیرنظامیان، به‌ویژه کودکان و زنان، بوده است. مدارس، بیمارستان‌ها، شبکه‌های آب و برق، و خانه‌های مسکونی، بارها ویران یا هدف حملات بی‌تمایز قرار گرفته‌اند. بر اساس یافته‌های دیده‌بان حقوق بشر و عفو بین‌الملل، این اقدامات در بسیاری موارد مصداق مجازات جمعی (Collective Punishment) محسوب می‌شود؛ رفتاری که به‌طور آشکار در حقوق بین‌الملل ممنوع است.
حمله و تجاوز اسرائیل به تأسیسات نظامی و هسته‌ای ایران در ۱۸ ژوئن ۲۰۲۵ میلادی و پاسخ متقابل ایران با بیش از ۱۵۰ موشک و ۱۰۰ پهپاد، مرحله‌ای جدید و خطرناک در این منازعه رقم زد. اهداف ایران، شامل مناطق شهری و مراکز حیاتی، موجب تلفات غیرنظامیان و نابودی زیرساخت‌های کلیدی شد. اسرائیل، با هدف قرار دادن دانشمندان غیرنظامی ایرانی، اصل تفکیک را به‌طور آشکار نقض کرد. نگرانی عمده، احتمال عبور از آستانه هسته‌ای و انتشار مواد رادیواکتیو است. حمله به تأسیسات هسته‌ای، می‌تواند منجر به فاجعه‌ای زیست‌محیطی و انسانی با ابعاد جهانی شود، آسیبی که نه‌تنها نسل حاضر، بلکه آیندگان را نیز تهدید می‌کند. این وضعیت، حیات اجتماعی، سلامت عمومی و امنیت غذایی را در سطح منطقه‌ای و جهانی تهدید می‌کند.
در این میان، کودکان بزرگ‌ترین قربانیان خاموش این منازعه هستند. در غزه، کودکان فلسطینی از حق حیات، تحصیل، و سلامت محروم شده‌اند. در ایران نیز، حملات اسرائیل باعث کشته یا مجروح شدن کودکان و نابودی محیط زیست شهری آنان شده است. نقض حق بر آموزش، امنیت، بهداشت و محیط زیست سالم، مصداق آشکار نقض کنوانسیون حقوق کودک و تعهدات بنیادین حقوق بشری است. تجاوز نظامی، علاوه بر آسیب فیزیکی، آثار روانی عمیق و بلندمدتی بر کودکان ایرانی گذاشته و امنیت روانی و اجتماعی آنان را مختل کرده است. کودکان ایرانی، همانند همتایان فلسطینی خود، تحت تأثیر مستقیم خشونت، ترس و بی‌ثباتی قرار دارند و این نقض گسترده حقوق، مستوجب پاسخ‌گویی فوری در سطح بین‌المللی است.
جامعه‌ی جهانی و به‌ویژه قدرت‌های هسته‌ای، مسئولیتی خطیر دارند.
منبع: دیپلماسی ایرانی